Πότε είναι παράνομο το spam;

Απάντηση:

Το ζήτημα του spamming (ελληνιστί της «μη ζητηθείσας επικοινωνίας») ρυθμίζεται στην Ελλάδα με τους νόμους 2251/94 για την «Προστασία Καταναλωτών», 2774/1999 για την «Προστασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα», την οδηγία 58/2002 ΕΕ και τις αποφάσεις της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.

Η αρχή έγινε με το νόμο 2251/94, ο οποίος αναφερόμενος στην άμεση διαφήμιση έθεσε το γενικό πλαίσιο ορίζοντας, ότι η μετάδοση διαφημιστικού μηνύματος απευθείας στον καταναλωτή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, επιτρέπεται μόνο αν συναινεί ρητά ο καταναλωτής, και μόνο, αν γίνεται χρήση στοιχείων ή πληροφοριών προσωπικού χαρακτήρα που περιήλθαν σε γνώση του διαφημιστή από προηγούμενες συναλλακτικές σχέσεις του προμηθευτή με τον καταναλωτή ή από γενικά προσιτές πηγές, όπως κατάλογο ή άλλα δημοσιευμένα στοιχεία, ή από άλλο πρόσωπο, εφόσον ο καταναλωτής εγκρίνει ρητά τη μεταβίβαση των προσωπικών του στοιχείων για το σκοπό της άμεσης διαφήμισης. Και βέβαια ο προμηθευτής υποχρεούται να διακόψει κάθε μορφή άμεσης διαφήμισης και να διαγράψει τα προσωπικά στοιχεία του καταναλωτή, εφόσον αυτός το ζητήσει.

Πιο συγκεκριμένος ο Ν. 2774/1999, αναφέρεται για πρώτη φορά στις «μη ζητηθείσες κλήσεις με χρήση οποιουδήποτε τηλεπικοινωνιακού μέσου», επαναλαμβάνοντας για το υποκείμενο των δεδομένων ό,τι ίσχυε ήδη σχετικά με την απαραίτητη προηγούμενη συγκατάθεση του καταναλωτή.

Η οδηγία 58/2002 ΕΕ αναφερόμενη ειδικά στις «αυτόκλητες κλήσεις» μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για σκοπούς απευθείας εμπορικής προώθησης, προσέθεσε μια ακόμη προϋπόθεση: Ότι ακόμη και στην περίπτωση που ο προμηθευτής χρησιμοποιεί τα στοιχεία ήδη πελατών του, υποχρεούται να τους παρέχει σαφώς και ευδιάκριτα με κάθε μήνυμα την ευκαιρία να αντιτάσσονται, δωρεάν και εύκολα, στη συλλογή και χρησιμοποίηση ηλεκτρονικών στοιχείων επαφής. Ακόμη απαγόρευσε την πρακτική της αποστολής μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με σκοπό την άμεση εμπορική προώθηση, τα οποία συγκαλύπτουν ή αποκρύπτουν την ταυτότητα του αποστολέα ή του προσώπου προς όφελος του οποίου αποστέλλεται το μήνυμα, ή δίχως έγκυρη διεύθυνση στην οποία ο αποδέκτης να μπορεί να ζητεί τον τερματισμό της επικοινωνίας αυτής.

Με άλλα λόγια –και σύμφωνα με σειρά αποφάσεών της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα σχετικά με τις «Μη ζητηθείσες κλήσεις (Spamming)»- για να είναι νόμιμη και θεμιτή η πρακτική αποστολής διαφημιστικών ή άλλων μηνυμάτων για σκοπό προώθησης προϊόντων και υπηρεσιών πρέπει:
1) Η ηλεκτρονική διεύθυνση να προέρχεται από:
α) κατάλογο που προορίζεται για το ευρύ κοινό -εφόσον τα πρόσωπα που περιέχονται σε αυτόν έχουν δώσει τη συγκατάθεσή τους ή
β) από πηγές δημόσια προσβάσιμες που προορίζονται για παροχή υπηρεσιών ή
γ) να την έχει δημοσιοποιήσει το ίδιο το υποκείμενο για συναφείς σκοπούς.

Ειδικά με την περίπτωση γ) εννοείται, ότι η δυνατότητα εξόρυξης ηλεκτρονικών διευθύνσεων από το Διαδίκτυο (data mining) δεν νομιμοποιεί τη χρήση των διευθύνσεων αυτών για σκοπούς επεξεργασίας άλλους από αυτούς για τους οποίους έχουν καταχωριστεί. Για παράδειγμα, η αποστολή μη ζητηθέντος μηνύματος από κάτοχο ιστοσελίδας με το οποίο γνωστοποιούνται θέματα "διαδικτυακής εφημερίδας" και ο χρήστης προσκαλείται να επισκεφτεί την συγκεκριμένη ιστοσελίδα, συνιστά παράνομη επεξεργασία, αν η διεύθυνση «αλιεύθηκε» από το Διαδίκτυο, ενώ ο χρήστης της την είχε γνωστοποιήσει για άλλο σκοπό. (ΑπόφΑΠΔΠΧ 19/2002)

2) Η βασικότερη προϋπόθεση είναι να έχει δώσει ο συνδρομητής εκ των προτέρων τη συγκατάθεσή του. Μάλιστα προκρίνεται η ρητή συγκατάθεση, δηλαδή η λεγόμενη λύση opt-in, η οποία, δεν μπορεί να είναι τεκμαιρόμενη ή σιωπηρή, αλλά ρητή, ειδική, εν πλήρη επιγνώσει και πρέπει να προηγείται πληροφόρηση (έκθεση πεπραγμένων ΑΠΔΠΧ 12/2003).

3) Σε κάθε περίπτωση ο χρήστης πρέπει να μπορεί να απευθυνθεί στον αποστολέα ζητώντας την διαγραφή της διεύθυνσής του από τον κατάλογο του αποδεκτών των μηνυμάτων, και αυτή η δυνατότητα πρέπει να παρέχεται με κάθε αποστελλόμενο μήνυμα.

Δημοσιεύθηκε στην στήλη "Νομική Στήριξη στην Ψηφιακή Εποχή" του περιοδικού Financial RAM